HAMPA

پسماند خشک چیست؟

پسماند خشک چیست؟

پسماند خشک چیست؟

با نام های دیگری چون زیست تخریب ناپذیر و غیرآلی شناخته میشود و ملاک شناخت آن این است که با گذشت زمان پوسیده و فاسد نمیشود.

زباله خشک ( پسماند خشک ) همانطور که اسم آن نشان می دهد عمدتا شامل مواد طبیعی نیست و طی زمان به راحتی به فساد و پوسیدگی نمی‌رسد و تجزیه‌پذیر نیست. نکته مهم در شناخت این دسته از پسماندها مقدار رطوبت آن است که میزان آن صفر یا بسیار کم است. ویژگی شاخص این نوع پسماندها سودآوری، بازیافت پذیری، بازاستفاده و قابلیت تبدیل آن به محصولات جدید است. 

انواع پسماند خشک

  • پسماند های کاغذی
  • پسماند های شیشه ای
  • پارچه و ضایعات منسوجات
  • فلزات
  • ضایعات الکترونیک
  • پلاستیک

۱. پسماند های کاغذی

کاغذ از زمان اختراع آن تا به امروز مهمترین و بهترین وسیله انتقال اندیشه ها و افکار بشری محسوب می شود. مصریان پیشقدم در این اختراع بوده‌اند و واژهٔ (paper) (کاغذ) از نام درختی به نام (پاپیروس) گرفته شده که مصریان از این درخت کاغذ می‌ساختند. چینی‌ها نخستین مردمانی بودند که بیش از ۲ هزار سال پیش ، کاغذهایی مانند کاغذهای امروزی ساختند و این فن را به بقیه جهان ارسال کردند.

کاغذ به عنوان یک کالای استراتژیک سهم زیادی در تولید پسماندهای خانگی، اداری و  تجاری به خود اختصاص داده ‌است و  عنوان سلطان زائدات را به دوش میکشد.

بر اساس گزارش آژانس حفاظت محیط زیست، حدود 27 درصد از زباله‌های جامد شهری ضایعات و زباله‌های کاغذی هستند.42 درصد از کل درختانی که برای مصارف صنعتی قطع می‌شوند، برای تولید کاغذ و فرآورده‌های کاغذی استفاده می‌شوند.

در کشور ما تنها  ۲درصد امکان بازیافت کاغذ و مقوا وجود دارد.ما می توانیم با بازیافت تنها ۲۵درصد کاغذ باطله‌هایمان, جلوی قطع یک میلیون و هفتصد هزار درخت را بگیریم و صد هزار تن, کاغذ بازیافتی تهیه کنیم. 

پسماندهای کاغذی به دو نوع قابل بازیافت و غیرقابل بازیافت تقسیم میشوند
کاغذهای قابل بازیافت شامل

روزنامه ها و مجلات، کاغذهای تحریر سفید، چاپی، باطله، پاکت نامه، بروشورها و آگهی های تبلیغاتی، انواع کارتن های بسته ‌بندی، جعبه ها و ورقه‌های مقوایی

کاغذهای غیر قابل بازیافت

قبض کاغذهای خودپرداز، بسته بندی های تتراپک، کاغذها و مقواهای چرب و کثیف

با پسماندهای کاغذی چه کنیم؟

در قدم اول با آگاهی بخشی به مردم و نهاد های تولید سعی کنیم پسماندی تولید نشود یا میزان تولید کاهش یابد. با طراحی سطل های چند قسمتی و همچنین استفاده از تبلیغات برای آموزش و آگاهی مردم، میتوانیم درست تفکیک کنیم تا امکان بازیافت بیشتر شده و تا حد ممکن از کاغذهای بازیافتی استفاده کنیم و نهایتا با تلاش در جهت کاغذهای غیرقابل بازیافت به کود، بیوگاز و انرژی از دفن آن جلوگیری کنیم.

۲. پسماند های شیشه

شیشه از قدیمیترین و پرکاربردترین ساخته بشری است که قدمت آن به ۴٠٠٠ سال قبل از میلاد برمیگردد.

همراه با انقلاب صنعتی ساخت شیشه  به صورتوسبعو در مقیاس بزرگ شروع شده و در پایان قرن بیستم این ظروف جزو لاینفک زندگی ما محسوب گردید.

با گسترش سریع شهرها و افزایش پسماندها، بر مشکلات شهر و هزینه‌های حمل و نقل و دفع این پسماندها افزوده شده و آثار جانبی آن را بر محیط زیست و سلامت بشر می‌توان مشاهده کرد.شیشه یکی از مواد قابل بازیافت است که در صورت بازیافت می‌تواند اولاً صرفه‌جویی در استفاده از مواد خام را دربرداشته باشد، ثانیاً به صرفه‌جویی در مصرف انرژی منجر می‌شود.

بازیافت شیشه دلایل زیست‌محیطی، اقتصادی و فرهنگی مهمی دارد.کیفیت بازیافتی شیشه شبیه کیفیت شیشه‌ای است که از ابتدا توسط مواد خام اولیه ساخته شده‌است. شیشه می‌تواند بدون اینکه از کیفیت آن کاسته شود، بازیافت شود. به طوری‌که هر بطری شیشه‌ای می‌تواند تا ۱۵ بار در چرخه بین تولید و مصرف مورد استفاده مجدد قرار گیرد. بازیافت شیشه مقرون به صرفه‌است و قیمت مصرف آن را کاهش می‌دهد و میتواند به ذخیره انرژی منجر می‌شود و موجب حفظ محیط زیست نیز می‌گردد.

بازیافت شیشه در ایران به دلایل سنگین بودن و هزینه بر بودن بسیار کم است.

پسماندهای شیشه ای به دو دسته قابل بازیافت و غیر قابل بازیافت تقسیم میشود
پسماند شیشه ای قابل بازیافت شامل

بطری های بی رنگ، سبزرنگ و قهوه ای نوشیدنی ها، ظروف حاوی تمام چاشنیها، تمام ظروف دهان گشاد شیشه‌ای

پسماند شیشه ای غیرقابل بازیافت

 آیینه، شیشه های لامپ تصویر تلویزیون، شیشه های لعابی کریستال، شیشه های آزمایشگاهی و طبی، لامپ های روشنایی و فلورسنت، انواع ظروف پیرکس، شیشه شکسته پنجره، شیشه شکسته اتومبیل.

با پسماندهای شیشه ای چه کنیم؟

از گرفتن شیشه های جدید خودداری کنیم، تاحد ممکن آنها را باز مصرف کرده و یا تبدیل به چیزهای جدید کنیم. از رهاکردن آنها به صورت کثیف یا آغشته به مواد غذایی خودداری کرده و آنها را قبل از تفکیک با آب خاکستری بشوییم.

سطل های تفکیکی مخصوصی برای شیشه در تمام محلات و قسمت های مختلف شهر قرار دهیم و تفکیک  انواع شیشه ها را به شهروندان آموزش دهیم.

 شیشه ها را با پروسه ای عملی تفکیک کرده و تبدیل به محصولات جدید کنیم و تا میتوانیم مانع دفن آنها شویم.

۳. پسماند پارچه ای و ضایعات منسوجات

پارچه دومین صنعت آلوده کننده جهان به حساب میاید. ضایعات پارچه در هر مرحله از فرآیند تولید پارچه مثل نخ ریسی، رنگرزی، عملیات تکمیلی، ساختن لباس ومهمتر از همه در مرحله مصرف به وجود میاید.

تولید جهانی پوشاک ومصرف آن در طی پنجاه سال گذشته افزایش چشمگیر و با سرعت بالایی داشته است.

میانگین طول عمر پارچه سه سال است بنابراین ضایعات پارچه حجم بالایی دارد. بنابر آمار ها ۵درصد مکان های دفن زبتله درجهان توسط ضایعات و پسماند پارچه اشغال شده اند. ظهور فست فشن ها  و کمبود دانش و آگاهی در مورد مسائل پایداری و محیط زیست بر افزایش حجم پسماندهای پارچه ای دامن میزند.

انواع پسماند پارچه ای

در طی فرآیند تولید  و پیش از تحویل به مشتریان ضایعات پارچه توسط مصرف کنندگان مورد توگه قرار میگیرد.

با پسماندهای پارچه ای چه کنیم؟

با تکیه بر دو هرم مدیریت پسماند و هرم سلسه مراتب رفع نیاز از طریق امانت گرفتن، تبادل، تهاتر،  تعمیر و بازسازی لباس ها ، بهیافت پارچه و استفاده از پارچه ها وخرده پارچه ها  برای تولید چیزهای جدید میتوان جلوی ایجاد حجم بسیاری از ضایعات پارچه راگرفت.

۴. پسماند فلزات

امروزه فلزات به وفور در تمام صنایع مورد استفاده قرار میگیرند و پیشنهاد سازمان بهداشت جهانی برای حفظ سلامت انسانها  و جلوگیری از آلودکی محیط زیست برای نوشیدنی های پرتیراژ و موادغذایی فلز با بازیافت صدرصدی آن بوده و یمی از صنایع قوی و پرسود در جهان به شمار میرود.

شرکت های مهم و بزرگ کنسرو و نوشیدنی در رقابت با بسته بندی پت و پلاستیکی شرکت بیشتر توجه خود را بر این نوع بسته بندی معطوف کرده به طوری که ضایعات فلزی بیشترین ضایعات تولید شده در جهان می باشدچون ترکیبات این قوطی ها ارزشمند بوده و مشتری و خریدار زیادی دارد، سرمایه گذاری بر روی قوطی های فلزی زیاد است.

در ایران به دلیل تحریم ها و عدم وجود صنایع لازم بازیتفت قوطی فلزی در مقیاس کم انجام شده و در صورت تفکیک، برای تامین مواد اولیه برخی کارنجات تولید فولاد صنعتی انجام میشود.

۵. پسماند و ضایعات الکترونیک

به مجموعه ای از قطعات سخت افزاری مانند اجزای رایانه، تلفن همراه و همچنین اجزای برخی وسایل مانند:

  • مایکروویو، ماشین لباسشویی، تلویزیون
  • چاپگر، اسکنر، دستگاه های فکس و کپی
  • تجهیزات استریو، پخش دی وی دی
  • دوربین های فیلمبرداری و عکاسی
  • و…

اطلاق می شود که به دلایلی غیرقابل استفاده شده است و امروزه به سریع ترین منبع تولید پسماند تبدیل شده اند. بر اساس گزارش سازمان ملل بین ۲۰ تا ۵۰ میلیون تن پسماند الکترونیکی در سال دفع شده و کشور آمریکا بزرگترین تولید کننده این نوع پسماند در جهان محسوب می شود.گرچه آمریکا تاکنون بزرگترین تولید کننده پسماندهای الکترونیکی در دنیا بوده است، اما این پسماندها درجای دیگری انباشته می شوند، یعنی در کشورهای در حال توسعه مانند چین و هند، زیرا کشورهای ثروتمند پسماندها را از کشور خود خارج میکنند.

عمر کوتاه تجهیزات کامپیوتری از یک طرف و تنوع طلبی مردم به استفاده از تجهیزات الکترونیکی جدید سبب شده است که رفته رفته بحث پسماندهای الکترونیکی به مشکل بزرگ دنیا تبدیل شود؛ مشکلی که کشورهای پیشرفته و بزرگ برای آن راه حلی یافته اند و با تصویب قانون خاص مربوط به آن و موظف شدن تولیدکنندگان به شناساندن بازیافت محصوالت تولید شده خود، این

مشکل را تا حدودی حل کرده اند.

معایب و مزایا

  • روند روبه رشد این پسماندها به علت عمر کم این وسایل(۲ تا۵ سال) ، خطرات بالقوه و مشکلاتی که در دفن آن ها وجود دارد و تمایلی که برای بازیافت مواد گرانبهای به کار رفته در این محصولات وجود دارد، از عواملی هستند که بر اهمیت توجه به پسماندهای الکترونیکی افزوده است.
  • به دلیل اهمیت بازیافت پسماندهای الکترونیک، برخی از شرکت های بزرگ دنیا، محصولات خود را بازیافت می کنند. با توجه به میزان تولید این نوع پسماندها، بازیابی آن ها علاوه برمزیت های زیست محیطی، مزیت هایی نظیر سوددهی اقتصادی،بازیابی فلزات گرانبها و اشتغال زایی را به همراه خواهد داشت.

طبق تحقیقات، کشور ایران بزرگ ترین بازار مصرف قطعات رایانه را در منطقه دارد. پسماندهای ناشی از قطعات رایانه ای و دستگاه های الکترونیک با توجه به

خطرهایی که دارند باید به صورت جداگانه و با روش های علمی حمل سپس دفع و بازیافت شود تا مانع از اثرات مخرب بر محیط زیست و انسان ها شود.