کمپوست
گورهای زباله در سرتاسر جهان دیگر جایی ندارند و از طرفی دیگری به آسانی نمی توان مکانی برای دفن زباله ها پیدا کرد. تلاش ها حاکی از این است که گورستان های پسماند کنونی را حفظ کرده و از طرفی روش های مناسبی را برای جایگزینی برگزینیم. تک تک ما از مواجهه با آشغال های خانه‌مان عاجز شده‌ایم و شهرداری نیز دیگر ظرفیت و توان لازم برای مدیریت این توده‌های حجیم و دردسر ساز ندارند.
تقریباً یک سوم لندفیل ها و مکان های دفع با پسماندهای آلی ناشی از آشپزخانه ها و حیاط های ما احاطه شده است.
اما شما تقریبا میتوانید تمام زباله‌های طبیعی آشپزخانه‌تان را بازیافت کنید.
مطابق هرم مدیریت پسماند این مواد زائد میتوانند اصلا تولید نشوند، کاهش یابند و یا در بهترین حالت ها بازیافت و تبدیل به مواد مفیدتر گردند و یا باعث حاصلخیزی خاک شده و سهم عمده ای درحفظ محیط زیست اطراف ما و از همه مهمتر باعث بهبود خاک و محصولات باغی، زراعی و کشاورزی شوند.
کودکردن مواد یکی راه های مهم برای حفاطت از محیط زیست است.به جای چپاندن مواد مختلف در کیسه زباله و گندآوردن میتوان از این مواد طبیعی کود و خاک ساخت و با روش های ساده ای پسماند تر را تبدیل به خاک و کود مقوی کرد.
آیا کمپوست همان کود است؟
کمپوست (Compost) به مواد آلی گفته می شود که در طول زمان با جمع شدن در یک محوطه یا ظرف دچار پوسیدگی و تجزیه می شوند. کمپوست معمولا به عنوان بقایای مواد آلی شناخته می شود که می تواند به تهویه و غنی کردن خاک کمک کند.کمپوست ترکیبی از مواد آلی تجزیه شده یا در حال تجزیه است و با افزودن میکروب‌ها و مواد مغذی به خاک به گیاهان کمک میکند. کمپوست در بیشتر موارد شامل مواد بازیافتی است که حاوی میوه‌ها، سبزیجات، شاخ و برگ گیاهان و بسیاری دیگر از مواد آلی فاسد شده است کود ترکیبی از مواد طبیعی و مصنوعی است و فرمول منحصر به فردی را برای اطمینان از اینکه گیاه مواد مغذی خاصی را که نیاز دارد دریافت کند فراهم میکند. فرمول کود به هدف آن بستگی دارد، زیرا انواع مختلف آن برای دسته‌های متنوعی از گیاهان موجود است. اما اغلب آنها شامل نیتروژن، پتاسیم و فسفر به عنوان مواد تشکیل دهنده‌ی اصلی هستند.میتوان گفت کمپوست نوعی کود آلی و طبیعی است و هر کودی کمپوست نیست.
اما کمپوست کردن فرآیندی که حاصل پوساندن و تجزیه مواد طبیعی و آلی توسط میکروارگانیزم هاست کمپوست نامیده میشود.
هر دو مورد کمپوست و کود میتوانند برای رشد برخی گیاهان سالم به ما کمک کنند، اما برای گرفتن بهترین نتایج باید درک کنیم که چگونه و چه زمان از هر کدام از آنها استفاده کنید. کمپوست خاک را تغذیه میکند و کیفیت خاک شما را در بلندمدت بهبود می‌بخشد.با این وجود زمان زیادی برای تجزیه نیاز دارد و بنابراین ممکن است برای گیاهان فعلی باغ شما خیلی مفید نباشد.
از سوی دیگر، کود گیاهان را تغذیه میکند. اگرچه برخی مواد مغذی نیز به خاک اضافه میکند اما فرمولاسیون آن بر رفع نیازهای گیاهان تمرکز دارد. و بنابراین اگر میخواهیم سلامت کلی خاک خود را در بلند مدت بهبود بدهیم بهترین انتخاب کمپوست است زیرا کود زمانی خوب است که می خواهیم مطمئن شویم که گیاهان شما مواد مغذی مورد نیاز برای رشد را دریافت می‌کنند.
اجزا و ترکیبات کمپوست چیست؟
کمپوست باید شامل سه بخش باشد که با نسبت و ترکیبات مشخصی در کنار هم قرار میگیرند.
۱. مواد نیتروژن دار یا سبز مثل مواد سبز کمپوست سازی شامل مواد غالبا مرطوب آی است.
ضایعات و هرس باغبانی
تفاله قهوه، چای و تی بگ
ضایعات و خرده های میوه و سبزی
پوست تخم مرغ
کود حیوانی(گاو، اسب، گوسفند، جوجه، خرگوش، غیره.) فضولات گربه و سگ نباید ریخته شود.
۲.مواد قهوه ای توده کمپوست شامل مواد گیاهی خشک یا چوبی هستند. در اغلب موارد، این مواد قهوه ای هستند یا بطور طبیعی قهوه ای می شوند.
برگ های پاییزی و برگ خشک درختان مختلف
ترکه ها و پوست و شاخه های ترد شده درخت
خاک اره و ضایعات چوبی نرم
ساقه خشک گیاهان، کاه و کلش
کاغذ( انواع مقوا، کاغذ چاپ و نوشتن، دستمال و پسماندهای کاغذی، فیلتر قهوه)
پارچه پنبه ای و نخی و…
مو و ناخن
نسبت اجزای کمپوست
با چه نسبتی ترکیب کنیم؟ عموما یک نسبت سه یا چهار قسمت قهوه ای به یک قسمت سبز خوب است، ولی نیاز ندارید که آن را دقیقا رعایت نمایید.
ایده‌آل ترین درصد ترکیب ، ۲۵ قسمت مواد قهوه‌ای در مقابل یک قسمت مواد سبز است. اگر حجم کربن در مواد اولیه زیاد باشد سبب میشود که تجزیه مواد به کندی انجام شود و در نتیجه تولید کود مدت زمان بیشتری ببرد. وجود مقادیر زیاد نیتروژن در مواد اولیه هم سبب میشود بوی کود زیاد باشد.
رعایت این نسبت ها نیاز به تمرین و آزمون و خطا دارد و در ابتدا کمپوست ممکن است گرم نشود، ممکن است برای تجزیه نیاز به زمان بیشتری داشته باشد و ممکن است در جا بوی گند بگیرد. همه این ها معمولا با تغییر نسبت دادن جزیی، رفع می گردند.
۳.آب و رطوبت
برای اینکه مواد داخل کمپوست با سرعت بیشتری پوسیده شوند، باید با رطوبت در تماس باشند. ساده ترین راه برای انجام این کار این است که روی هر لایه را کمی آب بپاشید. در صورت خشک بودن ، آب یا مواد مرطوب و سبز اضافه کنید. اگر توده خیلی خیس به نظر برسد، مواد قهوه ای و خشک، اضافه کنید.
در هوای خشک، نیاز به رطوبت بیشتری است.
ساخت کمپوست، بسته به شرایط آب و هوایی و نسبت و محتوای توده شما، حدودا ۲_۳ ماه طول می کشد.
اگر همه چیز خوب پیش برود، در نهایت خواهید فهمید که در زیر سطل خود یک لایه کمپوست خوب دارید. این را بردارید و آن را روی بستر های باغچه خود پخش کنید.
ممکن است بخواهید آن را از طریق یک صفحه مشبک درشت الک کنید و یا بخواهید آن را ذخیره کنید.
از چه موادی نباید در تهیه کمپوست خانگی استفاده کرد ؟
دقت داشته باشید در تهیه کمپوستهای خانگی، به هیچ وجه از این مواد استفاده نکنید:
زباله های جارو برقی
کاغذ پرینت شده یا روزنامه
هر ماده ای که به انواع سموم آلوده شده باشد
زغال چوب؛ چون ممکن است حاوی مواد مضر برای گیاهان باشد
لبنیات؛ به دلیل ایجاد بو و جذب آفات و جوندگان و حشراتی مثل مگس، گیاهان بیمار یا آفت زده
چربیها
سسها
روغن.
گریس
گوشت و استخوان؛ به علت ایجاد بو و جذب آفات.
مدفوع حیوانات خانگی (مثل سگ و گربه) که ممکن است حاوی انگل و سایر عوامل بیماری‌زا برای انسان باشند.
ضایعات مربوط به هرس درختانی که سمپاشی شیمیایی شده اند؛ چون ممکن است موجوداتِ مفیدِ کمپوست شما را از بین ببرند.
انواع کمپوست خانگی
فرآیند کمپوست شدن به دو شیوه ی زیر انجام میشود
1.کمپوست سرد:
این روش، برای افرادی که زمان زیادی برای اختصاص دادن به تهیه کود خانگی ندارند، توصیه میشود.
روش کمپوست سرد ، نیاز به رسیدگی زیاد ندارد.
فقط حدود یکسال یا بیشتر، برای تبدیل شدنِ مواد به کمپوست، زمان میبرد.
مواد جدید، بر روی موادِ در حالِ تجزیه، به توده کمپوست اضافه میشوند و مخلوط کردن مواد انجام نمیشود!
کمپوست سرد، بهترین روش برای کمپوست کردن چمنهای زده شده و برگهای خشک است.
البته باید علفهای هرز را از آنها جدا کنید؛
زیرا حرارت در آن، به حدی نیست که بذر علفها را از بین ببرد.
خرد کردن برگها با ماشین چمن زنی نیز، به تسریع روند کمپوست شدن کمک میکند.
۲. کمپوست گرم:
در این روش باید مواد، هر چند وقت یکبار برگردانده شوند تا هوا داخل توده کمپوست، به خوبی جریان یابد.
از این رو این روش، نیاز به رسیدگی و کار بیشتری دارد و باید گهگاهی مواد را هم بزنید.
هم زدن کمپوست به صورت روزانه یا سه بار در هفته، به تسریع فرآیند کمپوست شدن کمک میکند و مدت آن را به کمتر از یک ماه میرساند.
اما اگر هم زدن هفته ای یکبار انجام شود، مدت زمان آماده شدن کمپوست، تا سه ماه به طول می انجامد.
حداقل اندازه ظرف کمپوست نیز باید 1متر در عرض، طول و ارتفاع باشد.
روش های تهیهکمپوست خانگی خانگی در این قسمت، میخواهیم شما را با با چند روش تهیه کمپوست آشنا کنیم:
1) روش گودال یا دفن در زمین
روش گودال، بیشتر برای باغها مناسب است، ولی در باغچه منزل نیز قابل اجراست.
این روش، بسیار ساده بوده و نیاز به هم زدن چندانی ندارد.
– گودالی به عمق ۴٠تا ۱۲٠ سانتی متر در خاک ایجاد کنید.
– سپس موادی که میخواهید از آن ها کمپوست تهیه کنید را درونش بریزید.
– مرحله بعد، اضافه کردن خاک است.
– روی مواد حدود ۲٠ سانتی متر خاک بریزید.
– صبر کنید تا کود طبیعی شما آماده شود (که معمولا یک سال زمان میبرد)، سپس از آن استفاده کنید.
۲)روش سطل پلاستیکی یا فلزی یا گلدان
در این روش، از یک ظرف یا سطل استفاده میشود.
حیاط یا تراس برای قرار دادن سطل کمپوست مناسب است.
توجه:
اگر در منطقه گرمسیری قرار دارید، سطل کمپوست را در سایه قرار دهید.
آب درون مواد، نباید زود تبخیر شود.
کمپوست شما برای کود شدن نیاز به آب دارد.
اگر در مناطق سردسیر قرار دارید، سطل کمپوست را در آفتاب قرار دهید؛
چرا که فرآیند تبدیل، نیاز به مقداری گرما هم دارد.
مراحل تهیه کود با سطل پلاستیکی یا فلزی
– مواد درشت را ریز کنید.
– پس از هر بار اضافه کردنِ مواد به ظرف، در صورت خشک بودنِ مواد، کمپوست را کمی مرطوب کنید.
– بهتر است درب سطل را ببندید.
– زمانی که رنگ مواد، قهوه ای تیره شد، کمپوست خانگی شما قابل استفاده خواهد بود.
(این فرآیند بین ۲ماه تا ۲سال طول خواهد کشید.)
این روش، مشابه شیوه دفن در زمین است؛ با این تفاوت که میتوانید هر دفعه، مواد جدید کمپوست را به آن اضافه کنید.
یادتان باشد بعد از هر بار ریختن مواد کمپوست به درون سطل، باید یک لایه خاک یا زباله خشک رویشان بریزید.
مانند: شاخ و برگ خشک و …
مراحل تهیه کود با توری فلزی:
– مقداری توری فلزی تهیه کنید.
– دو انتهای آن را با ۳_۴ گیره یا مفتول فلزی ببندید تا استوانه ای به وجود آید.
– سپس مواد را داخل آن بریزید.
– برای به هم زدن موادِ داخل محفظه، میتوانید توری را باز کرده، پس از به هم زدن مواد، مجددا آن را ببندید.
– سپس مواد را به داخل محفظه برگردانید تا عمل هم زدن و هوادهی مواد، به نحو مطلوبی انجام شود.
– برای ثابت نگه داشتن محفظه، آن را از چند نقطه به تیرک چوبی یا دیوار باید بست.
این روش در هر دو حالتِ گرم و سرد اجرا میشود.
اگر میخواهید ضایعات آشپزخانه ای را داخل محفظه اضافه کنید، مواد باید مداوم مخلوط شده و هوادهی شوند
۳)تهیه کمپوست در جعبه های ساخته شده از الوار چوبی:
این روش، گران قیمت بوده ولی قابلیت دسترسی آن، آسان است.
مراحل تهیه کود با جعبه های ساخته شده از الوار
– تخته ها و الوار چوبی را به صورت جعبه درآورید.
– باید کف جعبه‌ها از زمین فاصله داشته باشند، تا زهکشی جعبه‌ها بطور مناسبی انجام شود.
– جعبه‌ها را باید طوری ساخت که برداشتن قسمت جلوییِ آن، به راحتی مقدور باشد.
– برای جلوگیری از ورود آفات و آب باران به درون جعبه، روی آن را بپوشانید.
این روش به هر دو صورت سرد و گرم قابل اجراست.
اگر نمیخواهید توده را به هم بزنید، از اضافه کردن پسماندهای مواد غذایی به آن، جدا خودداری کنید.
ضایعات آشپزخانه ای را میتوان در زمانِ به هم زدنِ توده کمپوست اضافه نمود.
۴) تهیه کمپوست در بشکه:
در این روش، کمپوستها در مدت زمان نسبتا کوتاهی تهیه میشود.
بشکه باید درب داشته باشد.
در بشکه ۶_۹ ردیف سوراخ، به قطر تقریبی یک سانتی متر لازم است تا عمل تهویه به خوبی انجام شود.
باید در زیرِ بشکه نیز، تعدادی سوراخ برای خروج آبِ زهکشی تعبیه کرد.
بهتر است بشکه را روی بلوک سیمانی قرار دهید تا از زیر نیز عمل تهویه انجام شود.
حداکثر تا سه چهارم ظرفیت بشکه را باید از مواد مورد نظر برای تهیه کمپوست، پر کرد.
هر از چند روز یکبار نیز باید بشکه را روی زمین خوابانید و غلط داد تا از تهویه و اختلاطِ مناسبِ مواد، اطمینان حاصل شود.
اگر عمل هوادهی به تعداد زیاد انجام گیرد، میتوان پسماندهای مواد غذایی را نیز به آن اضافه کرد.
در این روش، کمپوست طی ۲_۴ ماه آماده خواهد شد.
۵) تهیه کمپوست با استفاده از جعبه های سه قلو:
این روش بسیار بادوام بوده و شامل مجموعه ای از جعبه های تولید کود در مراحل مختلف تجزیه است
مواد تازه، به جعبه اول اضافه شده، در مدت ۳_۵هفته تجزیه و سپس به داخل جعبه دوم ریخته میشوند.
به مدت ۴_۸ هفته نیز در داخل جعبه دوم، عمل تجزیه دنبال میشود.
بعد از این مرحله، مواد به داخل جعبه سوم انتقال می‌یابند تا مرحله نهاییِ عمل آمدنِ کمپوستها، در آن سپری شود.
در هر دوره، بعد از اینکه مواد، از جعبه اول به جعبه دوم منتقل شدند، موادِ تازه، به جعبه اول اضافه میشوند.
جعبه‌ها را میتوان از چوب، پلاستیک فشرده، فلز یا توری فلزی ساخت.
هر جعبه باید حدودا ۹٠_۱۵٠ سانتی متر عرض و۹٠_۱۵٠سانتی متر ارتفاع داشته باشد.
قسمت جلویی جعبه‌ها را میتوان به صورت درهای قابل برداشت، طراحی کرد.
از پوشش برزنتی یا پلاستیکی نیز میتوان برای محافظت جعبه‌ها از باران و برفِ سنگین استفاده نمود.
خلاصه این فرایند زیستی، پسماندهای خانگی با منشأ آلی و طبیعی مانند پسماندهای خوراکی و بقایای گیاهی تجزیه و به مواد جدید و مغذی تر برای خاک و گیاهان تبدیل میشوند.
