بسیاری از پسماندها نظیر پسماند میوه و سبزی قابلیت بازیابی عالی و تبدیل شدن به مواد غنی را دارا هستند. یا اکثر پسماندهای خشک به راحتی بازیافت میشوند اما با نگاهی به دسته های مختلف پسماندها به مواردی بر میخوریم که نمیدانیم واقعا باید با آنها چه کنیم. این امر ممکن است به دلیل عدم فرهنگسازی درست در زمینه مدیریت پسماند یا نبودن امکانات لازم برای بازیافت بهینه این مواد باشد و منجر به دورریز و هدر رفت ثروت کلانی میشود که میتواند با برنامه ریزی و تدبیر درست، به درآمدزایی و جذب سرمایه از این طلای کثیف و صرفه جویی در تولید مواد اولیه مورد نیاز منجر شود.
در این مقاله سعی میکنیم که به بررسی این پسماندهای ارزشمند اما مهجور و دور افتاده بپردازیم.
۱.استخوان ها و ضایعات سر سفره و دورریز غذاها به دلیل اینکه شامل مواد پروتیئنی و فاسد شدنی هستند به مدیریت سریعی نیازمندند.این پسماندها حجم قابل توجهی از پسماندهای تر خانگی روزانه را به خود اختصاص میدهند.استخوان ها و گوشت های پسماند میتوانند برای حیواناتی که در دور و اطرف مان به وفور پیدا میشوند، غذای خوبی باشند و ما هم معمولا این کار را میکنیم و آنها را میبریم خدمت جناب سگ و گربه های خیابان. پس انتخاب اکثریت ماها به عنوان شهروندان مدرن ریختن آنها برای سگ ها و گربه های سر کوچه، خیابان یا جاده است، اما متخصصان محیط زیست معتقدند که غذا دادن به حیوانات ولگرد کاری غیر علمی بوده و منجر به آلودگی های محیطی و آسیب های جدی به محیط زیست میشود.
چه باید کرد؟
چون در کشور ما تفکیک پسماند از مبدا اتفاق نمیافتد همانند سایر پسماندها در سطح کلان هنوز راه حلی اساسی برای این این قضیه وجود ندارد پس باید خودمان آستین همت بالا بزنیم و برای پسماند خانگی منزل، محل کارمان راهی پیداکنیم.
✓سعی کنیم در طبقه اول (هرم مدیریت پسماند)قدم برداریم و دور ریز و ضایعات غذا را کاهش دهیم و مصرف مواد پروتئینی را به خداقل برسانیم مثلا یک یا دو روز در هفته را به طبخ غذای بدون گوشت و بدون دوریز اختصاص دهیم.
✓میتوانیم در گوشه ای از باغ و باغچه خانه مان چالهای بکنیم این پسماندها را دفن کرده و روی آن خاک بریزیم.
✓میتوانیم آنها را به دست کسانی رساند که در باغ یا حیاطشان سگ وگربه دارند. چون غذا دادن به سگ و گربه ای که در سرپرستی کسی باشد بلا مانع است و اینکار کمکی به صاحب آن حیوان در تامین خوراکشان است.
✓میتوان برای جلوگیری از فساد آنها را به صورت تدریجی فریز کرده و در فرصت مناسب به دست صاحبان حیوانات برسانیم.
✓در سطح کلان تر و برای دور ریز غذا در رستوران ها میتوان طرحها و برنامه ها وسیاست های جدی در نظر گرفت( رستوران پاک)
۲.لبنیات تاریخ گذشته و فاسد
شیر و فرآورده های لبنی از متداولترین غذاهایی است که انسان ها در طول روز مصرف میکنند. و به دلیل آلایندگی و تعفن بالای این نوع پسماندها باید به سرعت مصرف شوند و پس از فساد هم نمیتوان آنها را در فاضلاب رها کرد.
✓تمرکز بر طبقات اول هرم مدیریت پسماند به ما کمک میکند از خرید بیش از حد لبنیات خودداری کرده و آنها در حد نیاز روزانه تهیه کنیم و از فاسد شدن این مواد جلوگیری به عمل آوریم و در صورت فاسد شدن آنها را در چالهای به دور از ریشه گیاهان و درختان ریخته و روی آنها خاک بریزیم.
۳.روغن های سوخته و تاریخ گذشته
میزان مصرف روغن در آشپزی و سرخ کردن غذاهای ما ایرانی ها بالاست. و حتی آشپزها برای این که مصرف روغن خود را کاهش دهند از یک روغن چند بار استفاده می کنند. یعنی پس از سرخ کردن غذا، روغن را نگهداری می کنند و دوباره غذای دیگری را در آن سرخ می کنند. استفاده چند باره از روغن سرخ کردنی احتمال سوختگی آن را افزایش می دهد. چراکه روغن ها هرچه زمان بیشتری روی حرارت باشند عمر آنها کم شده و روی دست ما میمانند.
✓راهکار پیشنهادی این است تا حد ممکن در راستای هرم مدیریت پسماند از طبخ غداهای سرخکردنی و پر روغن خودداری نموده و در صورت ایجاد این نوع پسماندها به دور از ریشه گیاهان در چالهای ریخته و دفن کنیمـ.
توجه کنیم که این راه حل ها برای پسماند های کم محدود خانگی بوده و برای روغن های رستورانها و غذا خوری ها باید طرح ها وسیاست های جدایی در نظر گرفت.
روغن سوخته خوراکی به دلیل استفاده مکرر از آن و ورود مواد شیمیایی و انواع ناخالصی به آن، کاربرد های اولیه خود را از دست داده است. به بیان دیگر مناسب استفاده در موارد پخت و پز و خوراکی نمی باشد. امروزه با استفاده از دستگاه های تصفیه روغن خوراکی سوخته می توان این نوع از روغن ها را جمع آوری نمود و نسبت به تصفیه آن ها اقدام کرد. پس از تصفیه این روغن ها می توان از آن ها در مصارفی مانند سوخت اتوبوس های شهری استفاده نمود از دیگر موارد مصرف روغن سوخته خوراکی تصفیه شده می توان به استفاده در صنایع صابون سازی، خوراک دام و طیور، شرکت های گریس سازی و … اشاره کرد.
۴.نان و برنج بیات
✓ایستادن در مرحله اجتناب و کاهش وظیفه هر شهروند مسؤولیت پذیر و آگاه است و اینکه ضایعات نان و برنجی باقی نگذاریم. متاسفانه آمارها نشان میدهد به خصوص در زمینه ضایعات نان ما با حجم بسیار وحشتناکی دوریز نان مواجه هستیم این در خالی است که گندم به عنوان یک کالای استراتژتیک بخش مهمی از واردات به کشورمان را تشکیل میدهد.
✓نان را به میزان مصرف روزانه خود تهیه کنیم و در صورت اضافه آمدن آن را فریز کنیم
✓ اگر بیات شد حداقل روی بخاری یا شوفاژ خشک کنیم و یا تفت دهیم و آسیابش کنیم آنگاه برای انواع خوراک ها قابل استفاده است و تا حد ممکن از کپک زدن نان جلوگیری کنیم.
✓برنج ها را نیز در صورت ماندن میتوان در فریزر نگهداری کرد و با آن آش و کبه و خوراک های جدید پخت(آشپزخانه پاک)